“เมื่อพูดถึงเรื่องเมืองแห่งการเรียนรู้ หรือ Learning City ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับหน้าที่รับผิดชอบของเทศบาลนครขอนแก่น เราดำเนินงานตามวิสัยทัศน์ที่ว่า ‘พัฒนาเมืองสู่สากล สร้างสังคมแห่งความสุข’
การที่เมืองจะพัฒนาได้และสร้างสังคมที่เป็นสุข ต้องเริ่มที่ ‘คน’ คนที่เป็นกำลังสำคัญในการร่วมกันพัฒนาเมือง ยกตัวอย่างในกรณีที่เปรียบเทียบง่าย ๆ เช่น ถ้าเราจะพัฒนาขอนแก่นเป็นเมือง Smart City แต่ถามว่า Smart City จะไม่เกิดขึ้นได้จริง ถ้าเราไม่พัฒนาคนให้เป็น Smart People วิธีการของเทศบาล คือ เราเริ่มต้นที่รากฐานด้านการศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับโรงเรียนในสังกัดเทศบาลจำนวน 11 โรงเรียน 11 ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก เรามีนักเรียนทั้งหมดเกือบ 10,000 คน มีครูทั้งหมด 500 กว่าคน การศึกษาของโรงเรียนเทศบาลเราวางไว้โดยใช้แนวคิด 3 Success Success ที่หนึ่ง ด้านทางวิชาการ นักเรียนที่มีความถนัดทางด้านความรู้ ด้านวิชาการ ประสงค์ที่จะไปเรียนต่อในที่สูงขึ้นให้ได้รับสนับสนุนและส่งเสริมอย่างเต็มที่ มีการปรับปรุงการเรียนการสอนจากระดับอนุบาลถึงระดับประถม และระดับมัธยม มีโครงการพัฒนาครู พัฒนาอุปกรณ์ การเรียนการสอน อาคาร สถานที่ ให้สอดคล้อง และเท่าทันการเปลี่ยนแปลงของสังคมโลก บวกกับปลูกฝังคุณลักษณะพึงประสงค์ 5 บวก 1 เป็นพื้นฐาน ซึ่งประกอบด้วยการมีวินัย อดทน รับผิดชอบ เอื้อเฟื่อเผื่อแผ่ กตัญญู บวก 1 คือ สำนึกรักท้องถิ่น ถือเป็นหัวใจสำคัญของจิตสำนึกของคนขอนแก่น
Success ที่สองคือด้านให้เป็นทางเลือกด้านกีฬา อาชีพ ใครมีแววที่จะไปทางด้านอาชีพ หรือทางสายวิชาการไม่ใช่แนวของเขา ก็มาเลือก Success นี้ได้ Success ที่สามคือทักษะชีวิตให้คิดเป็น เน้นการพัฒนาทักษะชีวิตเพื่อที่เขาจะได้อยู่คู่กับสังคมได้ โดยไม่มีปัญหาต่อไปในอนาคต ไม่ให้เด็กหลุดออกไปจากระบบการศึกษา และการดูแลของสังคม ซึ่งขอนแก่นเองก็เคยมีบทเรียนเรื่องนี้ จากการมีเด็กแก๊งซึ่งเคยมีมากถึง 22 แก๊ง มีสมาชิกเป็นพัน ๆ คน กลายเป็นปัญหาที่ใหญ่มากของเมืองใหญ่ แต่ทางเทศบาล ครู ผู้ปกครอง ต่างก็ช่วยกันชักชวนให้เด็กแก๊งค่อย ๆ กลับเข้ามาร่วมกิจกรรมสร้างสรรค์ กิจกรรมสาธารณะประโยชน์ ทำให้พวกเขามีคุณค่า และใครที่พร้อมกลับไปเรียนในระบบก็ให้กลับมาเรียน บางคนก็ไปต่อสายอาชีพ ให้เขาได้มาร่วมกิจกรรมกับเทศบาล จนกระทั่งปัจจุบันอยู่เทศบาลและหน่วยงานเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกว่า 25 หน่วยงานก็ร่วมกันผนึกกำลังดูและเด็กกลุ่มนี้ และทางเทศบาลก็จัดตั้งศูนย์ดูแลเด็กขึ้นมาให้เขาได้ใช้ประโยชน์ ดูลทั้งเรื่องคุณภาพชีวิต เรื่องการศึกษา อาชีพ ปัญหายาเสพติด และเรื่องเอดส์
เรื่องเรียนรู้นอกห้องเรียน หรือการเรียนรู้ตามอัธยาศัย สำหรับคนทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นเยาวชน ผู้ใหญ่ จนวัยผู้สูงอายุ เทศบาลก็ได้จัดตั้งศูนย์ ICT เป็นแหล่งเรียนรู้ไว้ที่ตลาดสดเทศบาล 1 แม่ค้า มีหลักสูตรเป็นคอร์สสั้นๆ ให้เรียนรู้เรื่องใหม่ ๆ หรือการใช้เทคโนโลยีขั้นพื้นฐาน ถ้าใครอยากอ่านหนังสือเราก็มีโครงการชื่อว่า Mini Library เป็นห้องสมุดขนาดเล็กกระจายตัวอยู่ตามสวนสาธารณะ เพื่อให้ชุมชนได้มาหยิบหนังสือไปอ่าน หรืออย่างชุมชนที่เข้าไม่ถึงห้องสมุดอย่างชุมชนริมทางรถไฟ เราก็มีรถสามล้อพ่วงข้างจากทางเทศบาลใส่หนังสือตามไปถึงที่ให้เด็กๆ และคนในชุมชนได้หยิบยืมอ่าน นี่คือสิ่งที่เราพยายามทำ พยายามสร้างการเรียนรู้ให้เกิดขึ้นในทุกมิติ เพื่อสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้และก็เป็นสังคมการเรียนรู้ตลอดชีวิต เป็น Smart Education หนึ่งในองค์ประกอบของ Smart City ขอนแก่นที่ประกอบด้วย Smart People, Smart Living, Smart Economy, Smart Environment, Smart Education, Smart Mobility และ Smart Government
ซึ่งการก้าวสู่การเป็น Smart City คือยุทธศาสตร์ แนวทาง และการใช้เกณฑ์มาตรฐานในการนำพาเมืองขอนแก่น ให้ทัดเทียมกับเมืองอื่นๆ ในระดับสากล
ผมขอนำเรียนเพิ่มเติมจากการขับเคลื่อนการพัฒนาเมืองโดยมีศูนย์การที่การพัฒนาคน และการพัฒนาการเรียนรู้ตลอดชีวิตแล้ว ขณะนี้เทศบาลนครขอนแก่นยังคงเดินหน้ากับโครงการ LRT ร่วมกับเทศบาล 5 เทศบาล ซึ่งมอบให้กับบริษัทในสังกัด 5 เทศบาล คือ บริษัท ขอนแก่น ทรานซิท ซิสเต็ม จำกัด KKTS โดยปัจจุบันระดมทุนได้แล้ว 25 ล้านบาท โดยทั้ง 5 เทศบาลมีความมุ่งหวังว่าหากทำให้โครงการ LRT สำเร็จ จะช่วยแก้ปัญหาการจราจร และระบบขนส่งสาธารณะในเมือง พร้อมไปกับการยกระดับคุณภาพชีวิตไปด้วย ทั้งที่เกิดจากการพัฒนาพื้นที่ธุรกิจโดยรอบสถานี การพัฒนาธุรกิจตามแนวเส้นทาง และการสร้างงานทั้งทางตรงอย่างการผลิตและซ่อมแซมรถรางเบา และทางอ้อมจากผลของการพัฒนาระบบราง และที่สำคัญคือการพัฒนาการศึกษาให้มีหลักสูตรระบบรางให้ นักเรียน นักศึกษา ประชาชนในจังหวัดขอนแก่นในอีสาน สามารถที่จะมาเลือกเรียนในที่นี่ได้ เมื่อเรียนจบคุณก็จะมีงานทำ การยกระดับรายได้ ซึ่งเราก็ประเมินแล้วว่าจะส่งผลดีไม่ใช่เพียงแค่จังหวัดขอนแก่น แต่จะกระจายผลประโยชน์ไปยังอีก 4 จังหวัด อีสานตอนกลาง สอดรับไปกับการพัฒนาให้ขอนแก่นเป็น Logistics Hub และสร้างโอกาสในด้านอื่น ๆ ตามมามากมายในอนาคต ณ ขณะนี้กระบวนการรับฟังความคิดเห็นทำความเข้าใจกับคนขอนแก่น ได้ดำเนินการไปแล้ว เหลือเพียงหานักลงทุนมาร่วมลงขันสร้างให้ LRT ให้เกิดขึ้นจริงต่อไป”
ธีระศักดิ์ ฑีฆายุพันธุ์
นายกเทศมนตรีเทศบาลนครขอนแก่น
“เมืองอาหารปลอดภัยไม่ได้ให้ประโยชน์แค่เฉพาะผู้คนในเขตเทศบาลฯแต่มันสามารถเป็นต้นแบบให้เมืองอื่น ๆ ที่อยากส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้คนได้เช่นกัน” “งานประชุมนานาชาติของสมาคมพืชสวนโลก (AIPH Spring Meeting Green City Conference 2025) ที่เชียงรายเป็นเจ้าภาพเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2568 ที่ผ่านมา เน้นย้ำถึงทิศทางการพัฒนาเมืองสีเขียว…
“ทั้งพื้นที่การเรียนรู้ นโยบายเมืองอาหารปลอดภัย และโรงเรียนสำหรับผู้สูงวัยคือสารตั้งต้นที่จะทำให้เชียงรายเป็นเมืองแห่งสุขภาพ (Wellness City)” “กล่าวอย่างรวบรัด ภารกิจของกองการแพทย์ เทศบาลนครเชียงราย คือการทำให้ประชาชนไม่เจ็บป่วย หรือถ้าป่วยแล้วก็ต้องมีกระบวนการรักษาที่เหมาะสม ครบวงจร ที่นี่เราจึงมีครบทั้งงานส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค การรักษาเมื่อเจ็บป่วย และระบบดูแลต่อเนื่องถึงบ้าน…
“การจะพัฒนาเมือง ไม่ใช่แค่เรื่องสาธารณูปโภคแต่ต้องพุ่งเป้าไปที่พัฒนาคนและไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า การศึกษา” “แม้เทศบาลนครเชียงรายจะเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโกแห่งแรกของไทยในปี 2562 แต่การเตรียมเมืองเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ว่านี้ เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นหลายสิบปี ในอดีต เชียงรายเป็นเมืองที่ห่างไกลความเจริญ ทางเทศบาลฯ เล็งเห็นว่าการจะพัฒนาเมือง ไม่สามารถทำได้แค่การทำให้เมืองมีสาธารณูปโภคครบ แต่ต้องพัฒนาผู้คนที่เป็นหัวใจสำคัญของเมือง และไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า ‘การศึกษา’…
“ถ้าอาหารปลอดภัยเป็นทางเลือกหลักของผู้บริโภคเชียงรายจะเป็นเมืองที่น่าอยู่กว่านี้อีกเยอะ” “นอกจากบทบาทของการพัฒนาชุมชนและสังคมสงเคราะห์ กองสวัสดิการสังคม เทศบาลนครเชียงราย ยังมีกลไกในการส่งเสริมเศรษฐกิจของพี่น้อง 65 ชุมชน ภายในเขตเทศบาลฯ โดยกลไกนี้ครอบคลุมการส่งเสริมสุขภาพ และช่วยดูแลสิ่งแวดล้อมในทางอ้อมด้วยกลไกที่ว่าคือ ‘สหกรณ์นครเชียงราย’ โดยสหกรณ์ฯ นี้เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2560 หลักเราคือการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชน…
“แม่อยากปลูกผักปลอดภัยให้ตัวเองและคนในเมืองกินไม่ใช่ปลูกผักเพื่อส่งขาย แต่คนปลูกไม่กล้ากินเอง” “บ้านป่างิ้ว ตั้งอยู่ละแวกสวนสาธารณะหาดนครเชียงราย เราและชุมชนฮ่องลี่ที่อยู่ข้างเคียงเป็นชุมชนเกษตรที่ปลูกพริก ปลูกผักไปขายตามตลาดมาแต่ไหนแต่ไร กระทั่งราวปี 2548 สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองเชียงราย มาส่งเสริมให้ทำเกษตรปลอดภัย คนในชุมชนก็เห็นด้วย เพราะอยากทำให้สิ่งที่เราปลูกมันกินได้จริง ๆ ไม่ใช่ว่าเกษตรกรปลูกแล้วส่งขาย แต่ไม่กล้าเก็บไว้กินเองเพราะกลัวยาฆ่าแมลงที่ตัวเองใส่…
“วิวเมืองเชียงรายจากสกายวอล์กสวยมาก ๆขณะที่ผืนป่าชุมชนของที่นี่ก็มีความอุดมสมบูรณ์จนไม่น่าเชื่อว่านี่คือป่าที่อยู่ในตัวเมืองเชียงราย” “ก่อนหน้านี้เราเป็นพนักงานบริษัทเอกชนที่ต่างจังหวัด จนเทศบาลนครเชียงรายเขาเปิดสกายวอล์กที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น และหาพนักงานนำชม เราก็เลยกลับมาสมัคร เพราะจะได้กลับมาอยู่บ้านด้วย ตรงนี้มีหอคอยชมวิวอยู่แล้ว แต่เทศบาลฯ อยากทำให้ที่นี่เป็นแหล่งท่องเที่ยว ก็เลยต่อขยายเป็นสกายวอล์กอย่างที่เห็น ซึ่งสุดปลายของมันยังอยู่ใกล้กับต้นยวนผึ้งเก่าแก่ที่มีผึ้งหลวงมาทำรังหลายร้อยรัง รวมถึงยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติบนภูเขา ในป่าชุมชนผืนนี้ จริง…