จากสมาร์ทซิตี้ สู่ต้นแบบเมืองน่าอยู่ที่ชาญฉลาดและการถอดบทเรียนความสำเร็จเมืองนคร ภายหลังที่ ดร.กณพ เกตุชาติ นายกเทศมนตรี ประกาศแผนพัฒนาในกรอบเมืองอัจฉริยะ เมื่อปี 2564 หลายสิ่งหลายอย่างในเทศบาลนครนครศรีธรรมราชก็ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไปใช่เพียงรางวัลระดับประเทศและนานาชาติที่เทศบาลนครแห่งนี้ได้รับ หากผลลัพธ์ยังปรากฏชัดผ่านคุณภาพชีวิตของผู้คนที่ดีขึ้น โดยเฉพาะกับการเข้าถึงโอกาสและสวัสดิการที่ได้รับจากภาครัฐ และนั่นเองที่ทำให้เมืองนครก็กลายมาเป็น “ต้นแบบเมืองอัจฉริยะ” ที่ดึงดูดให้เทศบาลและหน่วยปกครองส่วนท้องถิ่นพากันจองคิวเข้ามาดูงานสิ่งนี้เองที่ทำให้งานวิจัยเมืองน่าอยู่ที่ชาญฉลาดของเทศบาลนครนครศรีธรรมราช ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก บพท. แตกต่างจากงานของเมืองอื่น ๆ ในโครงการนี้…
99,918 คือจำนวนผู้ใช้งาน LINE OA @Nakhoncity แอปพลิเคชันของเทศบาลนครนครศรีธรรมราช ในช่วงเดือนมีนาคม 2568 ตัวเลขนี้ถือว่าสูงมาก เมื่อเทียบกับประชากรในเขตเทศบาลฯ ที่มีราว 110,000 คนแม้แอปฯ เดียวจะไม่เปลี่ยนเมืองให้กลายเป็นสมาร์ทซิตี้ในชั่วข้ามคืน แต่ผลสำรวจความพึงพอใจจากโครงการเมืองน่าอยู่ที่ชาญฉลาด มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ชี้ว่า @Nakhoncity กลายเป็นเครื่องมือที่ตอบโจทย์ชีวิตของคนในพื้นที่อย่างมีนัยสำคัญตั้งแต่การอัปเดตปริมาณน้ำแบบเรียลไทม์ แจ้งปัญหาท่อตัน…
“เมืองอาหารปลอดภัยไม่ได้ให้ประโยชน์แค่เฉพาะผู้คนในเขตเทศบาลฯแต่มันสามารถเป็นต้นแบบให้เมืองอื่น ๆ ที่อยากส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้คนได้เช่นกัน” “งานประชุมนานาชาติของสมาคมพืชสวนโลก (AIPH Spring Meeting Green City Conference 2025) ที่เชียงรายเป็นเจ้าภาพเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2568 ที่ผ่านมา เน้นย้ำถึงทิศทางการพัฒนาเมืองสีเขียว (Green City) ของจังหวัดเชียงราย โดยมีเทศบาลนครเชียงรายเป็นเมืองต้นแบบสิ่งนี้สอดรับกับนโยบายเมืองอาหารปลอดภัยของเทศบาลฯ ที่จะส่งเสริมให้คนเชียงรายได้เข้าถึงอาหารปลอดภัยอย่างครอบคลุม…
“ทั้งพื้นที่การเรียนรู้ นโยบายเมืองอาหารปลอดภัย และโรงเรียนสำหรับผู้สูงวัยคือสารตั้งต้นที่จะทำให้เชียงรายเป็นเมืองแห่งสุขภาพ (Wellness City)” “กล่าวอย่างรวบรัด ภารกิจของกองการแพทย์ เทศบาลนครเชียงราย คือการทำให้ประชาชนไม่เจ็บป่วย หรือถ้าป่วยแล้วก็ต้องมีกระบวนการรักษาที่เหมาะสม ครบวงจร ที่นี่เราจึงมีครบทั้งงานส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค การรักษาเมื่อเจ็บป่วย และระบบดูแลต่อเนื่องถึงบ้าน ผ่านเครือข่าย อสม. และผู้นำชุมชนในพื้นที่ทั้งหมด ตอนนี้เรามีศูนย์บริการสาธารณสุขของตัวเองทั้งหมด 4…
“การจะพัฒนาเมือง ไม่ใช่แค่เรื่องสาธารณูปโภคแต่ต้องพุ่งเป้าไปที่พัฒนาคนและไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า การศึกษา” “แม้เทศบาลนครเชียงรายจะเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโกแห่งแรกของไทยในปี 2562 แต่การเตรียมเมืองเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ว่านี้ เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นหลายสิบปี ในอดีต เชียงรายเป็นเมืองที่ห่างไกลความเจริญ ทางเทศบาลฯ เล็งเห็นว่าการจะพัฒนาเมือง ไม่สามารถทำได้แค่การทำให้เมืองมีสาธารณูปโภคครบ แต่ต้องพัฒนาผู้คนที่เป็นหัวใจสำคัญของเมือง และไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า ‘การศึกษา’ นี่คือสิ่งที่เทศบาลฯ ให้ความสำคัญมาตลอดเราพัฒนาทั้งการศึกษาในระบบและนอกชั้นเรียน ดังที่เห็นว่าโรงเรียนในสังกัดเทศบาลทั้ง 8 แห่งของเรามีคุณภาพไม่น้อยหน้าโรงเรียนประจำจังหวัดเลย…
“ถ้าอาหารปลอดภัยเป็นทางเลือกหลักของผู้บริโภคเชียงรายจะเป็นเมืองที่น่าอยู่กว่านี้อีกเยอะ” “นอกจากบทบาทของการพัฒนาชุมชนและสังคมสงเคราะห์ กองสวัสดิการสังคม เทศบาลนครเชียงราย ยังมีกลไกในการส่งเสริมเศรษฐกิจของพี่น้อง 65 ชุมชน ภายในเขตเทศบาลฯ โดยกลไกนี้ครอบคลุมการส่งเสริมสุขภาพ และช่วยดูแลสิ่งแวดล้อมในทางอ้อมด้วยกลไกที่ว่าคือ ‘สหกรณ์นครเชียงราย’ โดยสหกรณ์ฯ นี้เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2560 หลักเราคือการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชน เชื่อมโยงผู้ผลิตกับผู้ซื้อ รวมถึงทำตลาดถนนคนเดินทุกเย็นวันเสาร์-อาทิตย์ เพื่อให้ชาวบ้านในชุมชนมีพื้นที่จำหน่ายสินค้า กระทั่งต่อมา เมื่อเทศบาลฯ…
“แม่อยากปลูกผักปลอดภัยให้ตัวเองและคนในเมืองกินไม่ใช่ปลูกผักเพื่อส่งขาย แต่คนปลูกไม่กล้ากินเอง” “บ้านป่างิ้ว ตั้งอยู่ละแวกสวนสาธารณะหาดนครเชียงราย เราและชุมชนฮ่องลี่ที่อยู่ข้างเคียงเป็นชุมชนเกษตรที่ปลูกพริก ปลูกผักไปขายตามตลาดมาแต่ไหนแต่ไร กระทั่งราวปี 2548 สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองเชียงราย มาส่งเสริมให้ทำเกษตรปลอดภัย คนในชุมชนก็เห็นด้วย เพราะอยากทำให้สิ่งที่เราปลูกมันกินได้จริง ๆ ไม่ใช่ว่าเกษตรกรปลูกแล้วส่งขาย แต่ไม่กล้าเก็บไว้กินเองเพราะกลัวยาฆ่าแมลงที่ตัวเองใส่ เราก็เลยทำเกษตรปลอดสารมาตั้งแต่นั้น ชุมชนป่างิ้วมีเกษตรกรอยู่ 9 ครัวเรือน ส่วนฮ่องลี่เยอะหน่อย…
“วิวเมืองเชียงรายจากสกายวอล์กสวยมาก ๆขณะที่ผืนป่าชุมชนของที่นี่ก็มีความอุดมสมบูรณ์จนไม่น่าเชื่อว่านี่คือป่าที่อยู่ในตัวเมืองเชียงราย” “ก่อนหน้านี้เราเป็นพนักงานบริษัทเอกชนที่ต่างจังหวัด จนเทศบาลนครเชียงรายเขาเปิดสกายวอล์กที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น และหาพนักงานนำชม เราก็เลยกลับมาสมัคร เพราะจะได้กลับมาอยู่บ้านด้วย ตรงนี้มีหอคอยชมวิวอยู่แล้ว แต่เทศบาลฯ อยากทำให้ที่นี่เป็นแหล่งท่องเที่ยว ก็เลยต่อขยายเป็นสกายวอล์กอย่างที่เห็น ซึ่งสุดปลายของมันยังอยู่ใกล้กับต้นยวนผึ้งเก่าแก่ที่มีผึ้งหลวงมาทำรังหลายร้อยรัง รวมถึงยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติบนภูเขา ในป่าชุมชนผืนนี้ จริง ๆ มันเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่แอบมีความหวาดเสียวเหมือนกันนะคะ (หัวเราะ) เพราะเป็นสกายวอล์กที่สูง และก็อยู่ใกล้กับรังผึ้งด้วย…
“ไม่ว่าเชียงรายจะพัฒนาสู่เมืองในนิยามใดเป้าหมายเหล่านี้จะเกิดขึ้นไม่ได้เลย ถ้าผู้คนไม่รู้จักเรียนรู้ต้นทุนของเมือง และไม่รู้จักปรับตัวรับกับการเปลี่ยนแปลง” “เวลาพูดถึงเครื่องมือการพัฒนาเมือง ความยากของเชียงรายคือ เราต้องรับมือกับความท้าทายหลายมิติ และไม่อาจละทิ้งประเด็นใดได้เลย เชียงรายเป็นเมืองท่องเที่ยวเชิงศิลปวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ (Brown City) ที่กำลังเผชิญปัญหาเศรษฐกิจซบเซาเหมือนหลายเมืองทั่วประเทศ ขณะเดียวกันก็ต้องรับมือกับสังคมสูงวัย (Silver City) รวมถึงภัยคุกคามด้านสิ่งแวดล้อม ทั้งอุทกภัยและหมอกควันที่เกิดขึ้นทุกปี ในฐานะคนร่วมร่างและจัดทำแผนยุทธศาสตร์ของเทศบาลฯ ผมจึงเข้าใจดีว่า การสร้างสมดุลในการพัฒนาแต่ละด้านเป็นเรื่องสำคัญมาก และนั่นเองที่ทำให้เทศบาลฯ…
“เราหวังให้ที่นี่เป็นมากกว่าห้องสมุดแต่เป็นพื้นที่กลางให้ผู้คนทุกช่วงวัยได้มีความสุขร่วมกัน” “ห้องสมุดเสมสิกขาลัย เกิดจากดำริของ ศ. นพ.เสม พริ้งพวงแก้ว นายแพทย์คนสำคัญผู้บุกเบิกการแพทย์ชนบท และผู้ร่วมจัดทำแผนสาธารณสุขแห่งชาติ ห้องสมุดแห่งนี้ตั้งอยู่บนที่ดินของท่านซึ่งมอบให้เทศบาลนครเชียงรายนำไปใช้เป็นสาธารณประโยชน์ห้องสมุดเปิดเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม 2556 ซึ่งตรงกับวันคล้ายวันเกิดของท่าน (เกิดปี 2454 ถึงแก่อนิจกรรม 8 กรกฎาคม 2554) โดยกองการศึกษาของเทศบาลฯ…