“ทุกวันนี้ป่าในเมืองใหญ่เหลือน้อยเต็มทีแล้ว
แต่ที่พิเศษคือที่นี่เป็นทั้งป่าชุมชนและแหล่งเรียนรู้
ที่เกิดจากความร่วมแรงร่วมใจของชาวบ้าน”
“ในพื้นที่ระดับเทศบาลนคร มีไม่กี่เมืองหรอกที่จะมีภูเขา ป่าชุมชน และวิถีดั้งเดิมของชาวบ้านเหลืออยู่ ชุมชนดอยสะเก็นที่ตั้งอยู่ฝั่งตะวันออกของเมืองเชียงรายคือหนึ่งในนั้น
ชุมชนเราอยู่ห่างจากย่านใจกลางเมืองแค่ 5 กิโลเมตร ผู้คนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรมและยังคงมีวิถีในการหาของป่า โดยมีดอยสะเก็นที่อยู่ติดกับหมู่บ้านเป็นแหล่งทรัพยากร และความที่เรามีเอกลักษณ์เช่นนี้ ทางชุมชนและเทศบาลนครเชียงรายจึงเห็นศักยภาพในการพัฒนาที่นี่ให้เป็นศูนย์การเรียนรู้แห่งใหม่ของเมืองขึ้น
จุดเริ่มต้นมาจากเมื่อโรงเรียนบ้านทุ่งมน ซึ่งเป็นโรงเรียนที่ตั้งอยู่เชิงเขาในหมู่บ้านปิดตัวลงเมื่อหลายสิบปีก่อน พื้นที่โรงเรียนถูกเปลี่ยนให้เป็นสนามกีฬาของหมู่บ้าน ขณะที่อาคารเรียนก็ถูกใช้เป็นที่ประชุมเหมือนศาลาประชาคม ซึ่งเมื่อเรามีพื้นที่กลางให้ผู้คนได้พูดคุยกัน เราก็มองเห็นตรงกันกับเทศบาลฯ ว่า ป่าในชุมชนเรามันเป็นได้มากกว่าแหล่งทรัพยากร แล้วยังสามารถเป็นห้องเรียนกลางแจ้งขนาดใหญ่ที่ครอบคลุมองค์ความรู้มีหลายมิติอีกด้วย
ตรงนั้นเองที่องค์การความร่วมมือระหว่างประเทศญี่ปุ่น (JICA) เข้ามาสนับสนุนเทศบาลฯ ในการปรับปรุงพื้นที่ จนเกิดเป็นโครงการ ‘คีรีชัย ยามะ ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น’ มีการทำเส้นทางศึกษาธรรมชาติ ป้ายบอกข้อมูล และสาธารณูปโภคต่าง ๆ ขณะที่เทศบาลฯ ก็พัฒนาหอชมเมืองเป็นสกายวอล์กเพื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่
ส่วนชาวบ้านก็ร่วมกันตั้งคณะกรรมการเพื่อออกแบบโปรแกรมการเรียนรู้ สร้างฐานการเรียนรู้ตามจุดต่าง ๆ ซึ่งครอบคลุมองค์ความรู้ตั้งแต่ความหลากหลายทางชีวภาพของป่า ศิลปวัฒนธรรมชุมชน ไปจนถึงศูนย์เรียนรู้ด้านเกษตรปลอดภัย เชื่อมไปกับนโยบายเมืองอาหารปลอดภัยของเทศบาลฯ โดยที่ผ่านมานักเรียนโรงเรียนเทศบาล 6 ก็มาร่วมกันทำสมาร์ทฟาร์ม และเปิดให้ผู้ที่สนใจเข้ามาศึกษาเรียนรู้ทั้งการทำปุ๋ยชีวภาพ กระบวนการทำเกษตรอินทรีย์ และอื่น ๆ
เบื้องต้น ศูนย์ฯ แห่งนี้รองรับกิจกรรมออกค่ายของเด็กนักเรียนในสังกัดเทศบาลก่อน จากนั้นเมื่อเราเซ็ตอัปกิจกรรมได้สมบูรณ์ เราก็เปิดให้โรงเรียนนอกเขตมาร่วมกิจกรรม รวมถึงนักท่องเที่ยวที่มาเดินสกายวอล์ก ก็สามารถเดินป่า ดูวิถีชุมชน หรือเรียนรู้เรื่องเกษตรปลอดภัยได้ โดยมีตัวแทนจากชุมชนเราเป็นวิทยากร
อย่างที่บอกว่าศูนย์ฯ แห่งนี้ตั้งอยู่ใกล้ย่านใจกลางเมืองมาก ๆ จะเรียกว่าป่าในเมืองก็ไม่ผิด ทุกวันนี้ มันหายากเต็มทีแล้ว ที่จะมีพื้นที่ในเมืองที่เราได้เดินดูผีเสื้อ นก แมลง หรือกระทั่งดูหิ่งห้อยในหน้าฝน และที่สำคัญ มันยังเป็นพื้นที่ที่สะท้อนความร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชน ที่มองเห็นของดีในบ้านตัวเอง และพร้อมนำเสนอออกมาด้วยความภูมิใจ”
#เทศบาลนครเชียงราย #มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง #หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาพื้นที่ #บพท #โปรแกรมบ่มเพาะและเร่งรัดกระบวนการเพื่อมุ่งสู่การเป็นเมืองน่าอยู่ที่ชาญฉลาด #CIAP #wecitzens
“เมืองอาหารปลอดภัยไม่ได้ให้ประโยชน์แค่เฉพาะผู้คนในเขตเทศบาลฯแต่มันสามารถเป็นต้นแบบให้เมืองอื่น ๆ ที่อยากส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้คนได้เช่นกัน” “งานประชุมนานาชาติของสมาคมพืชสวนโลก (AIPH Spring Meeting Green City Conference 2025) ที่เชียงรายเป็นเจ้าภาพเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2568 ที่ผ่านมา เน้นย้ำถึงทิศทางการพัฒนาเมืองสีเขียว…
“ทั้งพื้นที่การเรียนรู้ นโยบายเมืองอาหารปลอดภัย และโรงเรียนสำหรับผู้สูงวัยคือสารตั้งต้นที่จะทำให้เชียงรายเป็นเมืองแห่งสุขภาพ (Wellness City)” “กล่าวอย่างรวบรัด ภารกิจของกองการแพทย์ เทศบาลนครเชียงราย คือการทำให้ประชาชนไม่เจ็บป่วย หรือถ้าป่วยแล้วก็ต้องมีกระบวนการรักษาที่เหมาะสม ครบวงจร ที่นี่เราจึงมีครบทั้งงานส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค การรักษาเมื่อเจ็บป่วย และระบบดูแลต่อเนื่องถึงบ้าน…
“การจะพัฒนาเมือง ไม่ใช่แค่เรื่องสาธารณูปโภคแต่ต้องพุ่งเป้าไปที่พัฒนาคนและไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า การศึกษา” “แม้เทศบาลนครเชียงรายจะเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโกแห่งแรกของไทยในปี 2562 แต่การเตรียมเมืองเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ว่านี้ เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นหลายสิบปี ในอดีต เชียงรายเป็นเมืองที่ห่างไกลความเจริญ ทางเทศบาลฯ เล็งเห็นว่าการจะพัฒนาเมือง ไม่สามารถทำได้แค่การทำให้เมืองมีสาธารณูปโภคครบ แต่ต้องพัฒนาผู้คนที่เป็นหัวใจสำคัญของเมือง และไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า ‘การศึกษา’…
“ถ้าอาหารปลอดภัยเป็นทางเลือกหลักของผู้บริโภคเชียงรายจะเป็นเมืองที่น่าอยู่กว่านี้อีกเยอะ” “นอกจากบทบาทของการพัฒนาชุมชนและสังคมสงเคราะห์ กองสวัสดิการสังคม เทศบาลนครเชียงราย ยังมีกลไกในการส่งเสริมเศรษฐกิจของพี่น้อง 65 ชุมชน ภายในเขตเทศบาลฯ โดยกลไกนี้ครอบคลุมการส่งเสริมสุขภาพ และช่วยดูแลสิ่งแวดล้อมในทางอ้อมด้วยกลไกที่ว่าคือ ‘สหกรณ์นครเชียงราย’ โดยสหกรณ์ฯ นี้เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2560 หลักเราคือการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชน…
“แม่อยากปลูกผักปลอดภัยให้ตัวเองและคนในเมืองกินไม่ใช่ปลูกผักเพื่อส่งขาย แต่คนปลูกไม่กล้ากินเอง” “บ้านป่างิ้ว ตั้งอยู่ละแวกสวนสาธารณะหาดนครเชียงราย เราและชุมชนฮ่องลี่ที่อยู่ข้างเคียงเป็นชุมชนเกษตรที่ปลูกพริก ปลูกผักไปขายตามตลาดมาแต่ไหนแต่ไร กระทั่งราวปี 2548 สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองเชียงราย มาส่งเสริมให้ทำเกษตรปลอดภัย คนในชุมชนก็เห็นด้วย เพราะอยากทำให้สิ่งที่เราปลูกมันกินได้จริง ๆ ไม่ใช่ว่าเกษตรกรปลูกแล้วส่งขาย แต่ไม่กล้าเก็บไว้กินเองเพราะกลัวยาฆ่าแมลงที่ตัวเองใส่…
“วิวเมืองเชียงรายจากสกายวอล์กสวยมาก ๆขณะที่ผืนป่าชุมชนของที่นี่ก็มีความอุดมสมบูรณ์จนไม่น่าเชื่อว่านี่คือป่าที่อยู่ในตัวเมืองเชียงราย” “ก่อนหน้านี้เราเป็นพนักงานบริษัทเอกชนที่ต่างจังหวัด จนเทศบาลนครเชียงรายเขาเปิดสกายวอล์กที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น และหาพนักงานนำชม เราก็เลยกลับมาสมัคร เพราะจะได้กลับมาอยู่บ้านด้วย ตรงนี้มีหอคอยชมวิวอยู่แล้ว แต่เทศบาลฯ อยากทำให้ที่นี่เป็นแหล่งท่องเที่ยว ก็เลยต่อขยายเป็นสกายวอล์กอย่างที่เห็น ซึ่งสุดปลายของมันยังอยู่ใกล้กับต้นยวนผึ้งเก่าแก่ที่มีผึ้งหลวงมาทำรังหลายร้อยรัง รวมถึงยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติบนภูเขา ในป่าชุมชนผืนนี้ จริง…