เพราะเมือง คือ ผู้คน และผู้คน คือ ตัวแปรสำคัญที่สุดในการพัฒนาเมือง ความเจริญงอกงามทางวัฒนธรรมหรือการเติบโตทางเศรษฐกิจ และมาตรฐานคุณภาพชีวิต จึงขึ้นอยู่กับศักยภาพ ความสามารถ และความร่วมมือร่วมใจของคนในเมืองเป็นฐานสำคัญ
กว่าทศวรรษที่ ‘ขอนแก่นโมเดล’ เป็นโมเดลการพัฒนาเมืองที่ได้รับการยอมรับ และพูดถึงในฐานะแนวคิดและปฏิบัติการการพัฒนาเมืองที่ก้าวหน้ามากที่สุด โดยสามารถผสานพลังของคนในเมืองจากทุกภาคส่วน ให้ขยับขับเคลื่อนเดินหน้าด้วยเครื่องมือ และความท้าทายใหม่ๆ อย่างเป็นรูปธรรม กลายเป็นต้นแบบที่สร้างแรงบันดาลใจให้งานพัฒนาเมือง และการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาเมืองให้กับเมืองต่าง ๆ ทั่วประเทศ WeCitizens ฉบับเสียงขอนแก่น จึงอยากชวนทุกท่านนั่ง Time Machine ย้อนเวลาไปทำความเข้าใจถึงการก่อรูป เส้นทาง และมรดก (Legacy) การพัฒนาเมืองที่คนขอนแก่นร่วมกันสรรค์สร้างเอาไว้ จากยุคต้นปี 2500 จนถึงปัจจุบัน
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_5318-1024x682.jpg)
รถไฟถึงขอนแก่น ญวนอพยพ และคอมมิวนิสต์
แต่เดิมขอนแก่นเป็นเพียงจังหวัดหนึ่งในอีสานตอนเหนือ ที่ว่ายเวียนอยู่ในกระแสการพัฒนาตามสายลมแห่งนโยบายของส่วนกลาง ความแปรเปลี่ยนที่เห็นชัดแจ้ง จนอาจเรียกขานได้ว่าเป็นยุคแห่งการ ‘สร้างบ้านแปงเมืองขอนแก่น’ เริ่มต้นจากการมาถึงของรถไฟ เส้นทางกรุงเทพ-นครราชสีมา ซึ่งริเริ่มก่อสร้างกันตั้งแต่ปี พ.ศ. 2431 จนมาบรรจบกับอำเภอเมืองขอนแก่น ในปี พ.ศ.2476 นำพาความเจริญ และการค้าการขายหลั่งไหล กับผู้คนอพยพเข้าสู่ตัวเมืองขอนแก่นอย่างมหาศาล
การอพยพของผู้คนเข้าสู่จังหวัดขอนแก่นระลอกที่ 2 เกิดขึ้นราวปี พ.ศ.2492 ผลพวงจากการลี้ภัยของชาวเวียดนาม ด้วยภาวะหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 และการสู้รบเพื่อปลดแอกตนเองของจากฝรั่งเศส การลี้ภัยครั้งนั้นประเทศลาว และภาคอีสานของไทย คือพื้นที่รองรับหลัก และเป็นจุดเริ่มของการผสมผสานวัฒนธรรมญวนเข้ากับคนขอนแก่น
เมื่อเทคโนโลยีการสร้างถนน และรถยนต์กลายเป็นปัจจัยหลัก ขอนแก่นจึงเป็นหนึ่งในจังหวัดยุทธศาสตร์ที่รัฐไทย และอเมริกาใช้ในการต่อต้านคอมมิวนิสต์ และสร้างความมั่นคงให้กับภูมิภาค ‘ถนนมิตรภาพ’ กลายเป็นเครื่องมือสำคัญที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อเชื่อมต่อขอนแก่น และอีสานเข้ากับกรุงเทพฯ เริ่มจากโคราช ใน พ.ศ. 2500 มาถึงขอนแก่นในปี พ.ศ. 2504 และเชื่อมไปถึงอุดรธานี และหนองคาย ตามลำดับ
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_4434-1024x651.jpg)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_5061-1024x682.jpg)
รากฐาน และแรกมี ‘ความเป็นเมืองขอนแก่น’
พลานุภาพของแผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับที่ 1 ปี พ.ศ.2504 คือ หมุดแรกที่ทำให้จังหวัดในภูมิภาคหลายแห่งเติบโต จากจังหวัดธรรมดาแห่งหนึ่งกลายเป็นศูนย์กลางของภูมิภาค ขอนแก่น ก็เป็นเช่นนั้น ภายหลังการประกาศแผนฯ ฉบับที่ 1 ขอนแก่นถูกระบุให้เป็นเมืองศูนย์กลางของภูมิภาค พร้อมด้วยแผนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน โครงการส่งเสริมอาชีพของเกษตรกร และตามมาด้วยการใส่ฟันเฟืองการพัฒนาเมืองใหม่ๆ เข้ามา เช่น สำนักงานสื่อประชาสัมพันธ์วิทยุและโทรทัศน์ การวางผังเมือง การจัดตั้งสถาบันเทคโนโลยีขอนแก่น ในปีพ.ศ. 2505 (ปัจจุบัน คือ มหาวิทยาลัยขอนแก่น) ท่าอากาศยานขอนแก่น ปี พ.ศ.2506 การจัดตั้งศูนย์ราชการหน่วยงานระดับจังหวัดและภูมิภาค อย่างพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข สำนักงานขนส่ง ในปีพ.ศ.2509 มีการเปิดวิทยาลัยเทคนิคขอนแก่น (ปัจจุบัน คือ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน) เปิดใช้งานเขื่อนอุบลรัตน์ ปี พ.ศ.2511 และเปิดทำการธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_4974-1024x682.jpg)
กำเนิดจากเถ้าถ่านฟอนไฟ
การเติบโตอย่างก้าวกระโดดของเมืองขอนแก่นในช่วงปี 2500 ถึงทศวรรษ 2520 ดึงดูดการลงทุน และผลิตระบบเศรษฐกิจกับกลุ่มเครือข่ายนักธุรกิจภายในจังหวัด ความคึกคักของการค้าการลงทุนอันทำให้เกิดวงจรการเงินนอกระบบ ‘โต๊ะแชร์’ ระดับจังหวัดที่เครือข่ายกว้างขวาง จนมาถึงปี พ.ศ.2526 เกิดวิกฤตแชร์ล้มครั้งใหญ่ ส่งผลสะเทือนต่อภาคธุรกิจของเมืองขอนแก่นในวงกว้าง และรุนแรง การค้าขายลงทุนหยุดชะงัก ธนาคารในพื้นที่ก็ไม่สามารถปล่อยกู้ให้กับนักธุรกิจได้ เป็นที่มาของการก่อตั้งกองทุนเงินกู้โดยการรวมตัวของกลุ่มพ่อค้าและนักธุรกิจเมืองขอนแก่นรวมกันตั้ง ‘ทรัสต์เถื่อน’ ขึ้นมา เพื่อปล่อยเงินกู้ให้กับพ่อค้าและนักธุรกิจในพื้นที่ นำพาการเกาะเกี่ยวจับมือกันร่วมผ่านพ้นวิกฤต ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ความเชื่อมั่น การพึ่งพาซึ่งกันและกัน และการพึ่งพาตนเอง มีความสำคัญต่อคนขอนแก่น เป็นวันที่ธุรกิจขอนแก่นได้เกิดใหม่จากความพังทลาย สู่ความไว้เนื้อเชื่อใจ และการร่วมมือร่วมใจเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจของเมือง
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_5542-1024x682.jpg)
กลไกพัฒนาเมืองแบบขอนแก่นสไตล์
ความที่ภาคธุรกิจในเมืองขอนแก่นเชื่อมโยงกันแน่นแฟ้น การทำงานกับรัฐ และพลเมืองซึ่งก็เห็นหน้าค่าตากันอยู่แล้วในเมืองจึงเป็นเรื่องที่อาศัยการล้อมวงพูดคุยประสาวงน้ำชาสภากาแฟมาโดยตลอด จนเมื่อบรรยากาศของการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่นเป็นกระแสระดับประเทศ และการเติบโตของภาคประชาสังคม และพลเมืองมีความแข็งแรง ปี พ.ศ.2540 เทศบาลนครขอนแก่น จึงได้จัดตั้ง ‘สภาเมืองขอนแก่น (Khon Kaen’s Citizen Council)’ เป็นพื้นที่กลางสำหรับการประชุมวาระสำคัญของเมือง
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_5800-1024x682.jpg)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_5744-1024x682.jpg)
รวมกลุ่มจึงเกิดพลัง
ปี พ.ศ. 2545 มีการจัดตั้ง ‘กลุ่มปัญจมิตร’ จากความร่วมมือระหว่างองค์กรธุรกิจ อุตสาหกรรม องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเขตเมืองขอนแก่น 5 องค์กร ได้แก่ 1.) เทศบาลนครขอนแก่น 2.) องค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่น 3.) หอการค้าจังหวัดขอนแก่น 4.) สภาอุตสาหกรรมจังหวัดขอนแก่น และ 5.) สภาทนายความจังหวัดขอนแก่น ร่วมกันผลักดันการพัฒนาเมืองเกิดเป็นผลสัมฤทธิ์สำคัญ ได้แก่ ถนนคนเดินขอนแก่น โครงการขอนแก่นมาราธอนนานาชาติ และแผนแม่บทพิพิธภัณฑ์เมืองขอนแก่น
ต่อมากลุ่มปัญจมิตรได้เล็งเห็นถึงข้อจำกัดของการขับเคลื่อนงาน ด้วยเหตุของงบประมาณที่ต้องรอคอยจากภาครัฐเป็นหลัก รวมถึงประสิทธิภาพการทำงาน และยังขาดความร่วมมือจากภาควิชาการ จึงเป็นที่มาของความร่วมมือกับนักวิชาการจากมหาวิทยาลัยขอนแก่น และกลุ่มพ่อค้า นักธุรกิจ กลุ่มธนาคาร และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จึงจัดตั้ง ‘แปดองค์กรเศรษฐกิจจังหวัดขอนแก่น’ ในปี พ.ศ. 2549 เพื่อมาทำงานพัฒนาเศรษฐกิจ การท่องเที่ยว และแก้ปัญหาของเมือง ซึ่ง 8 องค์กรหลักประกอบด้วย 1. ธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 2. ชมรมธนาคารจังหวัดขอนแก่น 3. สภาอุตสาหกรรมจังหวัดขอนแก่น 4. สมาคมธุรกิจการท่องเที่ยวจังหวัดขอนแก่น 5. คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 6. ศิษย์เก่าวิทยาลัยบัณฑิตศึกษาการจัดการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (MBA KKU) 7. สมาคมส่งเสริมผู้ประกอบการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมไทยจังหวัดขอนแก่น และ 8.) หอการค้าจังหวัดขอนแก่น
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_4530-1024x682.jpg)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_4551-1024x682.jpg)
แผนพัฒนาเมือง ถึงยุทธศาสตร์จังหวัด
เมื่อ ‘แปดองค์กรเศรษฐกิจจังหวัดขอนแก่น ดำเนินการมาได้ระยะหนึ่ง ก็เกิดข้อค้นพบว่า การพัฒนาเมืองตามโจทย์ปัญหา และกระแสงานพัฒนาที่มีลักษณะเป็น Project Based ไม่สามารถสร้างแนวทางหรือแผนการพัฒนาเมืองระยะยาวได้ แนวทางของการสร้างองค์กรร่วมที่มีสถานะชัดเจน และสามารถรับบทบาทในการขับเคลื่อนพัฒนาแนวคิด หรือโมเดลการพัฒนาเมืองขอนแก่นที่มีความชัดเจน และเชื่อมโยงทุกกลุ่มได้อย่างมีประสิทธิภาพ นำมาสู่การก่อตั้ง ‘มูลนิธิชุมชนขอนแก่นทศวรรษหน้า’ จึงเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2551 โดยมีเป้าหมายเพื่อเป็นพื้นที่กลางและเป็นผู้นำในการส่งเสริมสนับสนุนและประสานความร่วมมือกับภาคส่วนต่าง ๆ ที่อยู่ภายในพื้นที่ให้เกิดการขับเคลื่อน ‘ขอนแก่นโมเดล’ ผ่านการทำงานประสานกันของกลุ่มเครือข่าย รวมไปถึงงานประสานงานกับภายนอกพื้นที่จังหวัดขอนแก่นให้เกิดกระบวนการเรียนรู้แลกเปลี่ยน
ผลลัพธ์จากการทำงานของมูลนิธิชุมชนขอนแก่นทศวรรษหน้า นำมาสู่การเคลื่อนไหวของภาคประชาสังคมในจังหวัดขอนแก่นขับเคลื่อน ‘ยุทธศาสตร์จังหวัดขอนแก่นทศวรรษหน้า’ ในปีพ.ศ.2556 ซึ่งได้ข้อสรุปเป็นมติสมัชชาใหญ่จังหวัด ในประเด็นสำคัญๆ อาทิ การมีธรรมนูญเพื่อการจัดการตนเอง ปฏิรูประบบป้องกันปราบปรามการทุจริต ปฏิรูประบบพลังงานหมุนเวียนเพื่อการพัฒนาพลังงานอย่างยั่งยืน สร้างความเป็นธรรมทางสังคม สื่อเพื่อการปฏิรูปสังคม ความเสมอภาคทางเพศ การบริหารจัดการน้ำ และการแก้ไขอุทกภัยอย่างมีส่วนร่วมและบูรณาการ นอกจากนี้มูลนิธิฯ ยังมีบทบาทสำคัญในการผลักดัน การจัดทำแผนพัฒนาจังหวัดจาก “ขอนแก่นทศวรรษหน้า สู่ ขอนแก่น Smart City” ในปี 2561 การก่อตั้ง บริษัท ขอนแก่นพัฒนาเมือง(เคเคทีที) จำกัด (Khon Kaen Think Tank : KKTT)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3745-1024x682.jpg)
รวมทุนวันนี้ เป็นเจ้าของอนาคต
ปลายทศวรรษ 2550 ถือว่าเป็นช่วงเวลาที่น่าสนใจของงานพัฒนาเมืองในประเทศไทย ด้วยแนวทางการพัฒนาเมืองในหลายเมืองเริ่มตั้งคำถามถึงความยั่งยืน และการขยายพลังของการพัฒนาเมืองไปสู่การลงทุนโครงการใหม่ๆ เป็นที่มาของการก่อตั้งโมเดลใหม่ โดยที่ขอนแก่นมีการริเริ่มจัดตั้ง บริษัท ขอนแก่นพัฒนาเมือง(เคเคทีที) จำกัด เป็นโมเดลพัฒนาเมืองต้นแบบของการระดมทุน ทั้งตัวเงิน และทุนทรัพยากรในรูปแบบต่างๆ เพื่อเป้าหมายสูงสุดคือการพัฒนาเมืองที่ส่งผลดีกับทุกฝ่าย
บริษัท ขอนแก่นพัฒนาเมือง(เคเคทีที) จำกัด หรือ KKTT เกิดจากการรวมตัวของกลุ่มธุรกิจชั้นแนวหน้าของจังหวัดขอนแก่นทั้งหมด 20 บริษัท เพื่อระดมทุนมาใช้จดทะเบียนจัดตั้งบริษัทอย่างเป็นทางการในปี พ.ศ.2558 โดยมีฐานคิด และการส่งต่ออุดมการณ์จากพลเมือง ภาคประชาสังคม การรวมตัวของคนขอนแก่นจากภาคส่วนต่างๆ นับตั้งแต่ กลุ่มแปดองค์กรเศรษฐกิจจังหวัดขอนแก่น, มูลนิธิขอนแก่นทศวรรษหน้า, 24 องค์กรจีน, สถาบันการศึกษา ได้แก่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตขอนแก่น ภาคประชาสังคม, กลุ่มปัญจมิตร หรืออาจเรียกได้ว่า ทุกภาคส่วนทุกองค์กรที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเมืองในขอนแก่น
การทำงานของ KKT นำมาสู่การขับเคลื่อนเมือง และจังหวัดขอนแก่นอย่างมีนัยยะสำคัญ เช่น การขับเคลื่อนแผนพัฒนาจังหวัดขอนแก่นให้เป็นเมืองอัจฉริยะ (Khon Kaen Smart City) การประสานความร่วมมือกับหน่วยงานภายในและภายนอกพื้นที่ รวมถึงหน่วยงานต่างประเทศเพื่อเข้ามาทำงานหรือให้ความช่วยเหลือการพัฒนาเมืองอัจฉริยะขอนแก่น และมีบทบาทสำคัญในการร่วมพัฒนาให้เกิด ศูนย์ประชุมและแสดงสินค้านานาชาติขอนแก่น(KICE), โครงการ Smart Bus KKU, โครงการขอนแก่นซิตี้บัส, โครงการโรงไฟฟ้าพลังงานขยะ, โครงการสนามบินนานาชาติขอนแก่น, โครงการท่าเรือบก(Dryport), โครงการร้อยแก่นสารสินธุ์ Railway Innopolis, โครงการนิคมอุตสาหกรรมระบบราง, โครงการ Tramnoi รอบบึงแก่นนคร และการพัฒนาพื้นที่สร้างสรรค์ย่านศรีจันทร์ เป็นต้น นอกจากนี้การเกิดขึ้นของ KKTT ยังส่งแรงกระเพื่อมเป็นกระแสการพัฒนาเมือง กระตุ้นให้อีกหลายเมืองพยายามสร้างโมเดลที่คล้ายกัน เช่น เชียงใหม่พัฒนาเมือง พิษณุโลกพัฒนาเมือง สระบุรีพัฒนาเมือง ระยองพัฒนาเมือง ฯลฯ
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3653-1024x682.jpg)
ให้เมืองโตแบบก้าวกระโดด ด้วยระบบขนส่งมวลชนรูปแบบใหม่
จากผลการศึกษาระบบขนส่งมวลชนแบบรางเบา (LRT) หรือ TRAM โดย สนข. ซึ่งได้มอบหมายให้คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ดำเนินการในปี พ.ศ. 2559 สู่ความหวังครั้งใหม่ของชาวขอนแก่นที่จะอาศัยระบบขนส่งมวลชนรูปแบบใหม่นี้ เป็นอีกหนึ่งฟันเฟืองของการพัฒนาเมืองแบบก้าวกระโดด ด้วยระบบขนส่งมวลชนรูปแบบใหม่ที่ต้องการการบริหารจัดการรูปแบบใหม่ จึงเป็นสาเหตุที่สนับสนุนให้เกิดการก่อตั้ง ‘บริษัท ขอนแก่น ทรานซิท ซิสเต็ม จำกัด หรือ KKTS’ ตามข้อตกลงบันทึกความเข้าใจ (MOU) ว่าด้วยความร่วมมือการดำเนินกิจการสาธารณูปโภค หรือ เครือข่ายสาธารณูปโภคเมืองขอนแก่น ของ 5 เทศบาลในเขตเมืองขอนแก่น ประกอบด้วย เทศบาลนครขอนแก่น เทศบาลเมืองศิลา เทศบาลตำบลเมืองเก่า เทศบาลตำบลสำราญ และเทศบาลตำบลท่าพระ ซึ่งภายหลังได้รับการอนุมัติจากกระทรวงมหาดไทย เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2560 ด้วยทุนจดทะเบียนแรกเริ่มจำนวน 5 ล้านบาท โดยเทศบาลถือหุ้นร้อยละ 100 แบ่งเป็น เทศบาลนครขอนแก่น ถือหุ้นร้อยละ 80 เทศบาลเมืองศิลา เทศบาลตำบลเมืองเก่า เทศบาลตำบลสำราญ และเทศบาลตำบลท่าพระ ถือหุ้นเทศบาลละ ร้อยละ 5 บริษัท ขอนแก่น ทรานซิท ซิสเต็ม จำกัด มีภารกิจจัดทำ ดำเนินการ บริหารโครงการระบบขนส่งในเมืองภูมิภาคจังหวัดขอนแก่น บริหารโครงการพัฒนาพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง และต่อเนื่องกับระบบขนส่งให้เกิดรายได้เชิงพาณิชย์ ควบคุม และกำกับดูแลการดำเนินงานของคู่สัญญาผู้รับจ้างโครงสร้าง งานปฏิบัติการเดินรถ งานบำรุง งานบริการ และงานพัฒนาเชิงพาณิชย์ ให้เป็นไปตามข้อตกลงของสัญญา โดยให้ความสำคัญอย่างยิ่งในด้านความปลอดภัย สะดวกและตรงเวลา
จากการระดมทุน 5 ล้านบาทเมื่อปี พ.ศ. 2560 ข้อมูลปี พ.ศ.2565 บริษัทฯ มีเงินทุนสะสมรวมกว่า 25 ล้านบาท เป็นเงินที่ได้จากการบริจาคและระดมทุนจากภาคประชาชนและภาคส่วนต่างๆในจังหวัดขอนแก่นที่ต้องการให้มีโครงการรถไฟฟ้ารางเบาเกิดขึ้นในจังหวัดขอนแก่น และปรารถนาให้บริษัทฯ แห่งนี้ได้กลายเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่มีบทบาทในการพัฒนาเมือง และมีอิสระในการทำงานร่วมกับภาคส่วนต่างๆ
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3473-1024x682.jpg)
Khon Kaen Smart City 2029
ในช่วงปี 2564-2565 สภาเมืองขอนแก่น (Khon Kaen’s Citizen Council) ได้จัดเสวนา “แผนแม่บทการพัฒนาเมืองขอนแก่นสมาร์ทซิตี้ (Khon Kaen Smart City 2029)” ครอบคลุมประเด็นการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ 7 ด้าน ได้แก่ การคมนาคมขนส่งอัจฉริยะ (smart mobility) การใช้ชีวิตอัจฉริยะ (smart living) ประชาชนอัจฉริยะ (smart citizen) สิ่งแวดล้อมอัจฉริยะ (smart environment) เศรษฐกิจอัจฉริยะ (smart economy) และการจัดการภาครัฐอัจฉริยะ (smart governance) และได้มีการจัดตั้งคณะทำงานเพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาเมืองอัจฉริยะขอนแก่น (Khon Kaen Smart City) เพื่อให้การขับเคลื่อนแผนงานและโครงการพัฒนาเมืองอัจฉริยะตามแผนแม่บทการพัฒนาเมืองขอนแก่นสมาร์ทซิตี้ (Khon Kaen Smart City 2029) ให้เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3501-1024x682.jpg)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3693-1-1024x682.jpg)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3812-1024x682.jpg)
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_3827-1024x682.jpg)
ติดตามความก้าวหน้างานพัฒนาเมืองขอนแก่นได้ที่
Facebook : ขอนแก่นพัฒนาเมือง KKTT
Website : khonkaenthinktank.com
![](https://wecitizensthailand.com/wp-content/uploads/2023/07/IMG_5886-1024x682.jpg)
(*บทความนี้เรียบเรียงจากเนื้อหางานวิจัย ขอนแก่น : สู่การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้)