“องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ภาคเหนือบน แต่เดิมมีชื่อว่า ‘กองทำไม้’ สังกัดกรมป่าไม้ องค์กรนี้ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2476 ในยุคที่อังกฤษเข้ามาทำสัมปทานไม้สักในภาคเหนือของประเทศไทย ผ่านบริษัท บอร์เนียว จำกัด และบริษัท หลุยส์ ที. เลียว โนเวนส์ บทบาทในตอนนั้นคือการทำไม้เพื่อหารายได้ให้รัฐบาล ซึ่งต่อมาในปี 2482 เมื่อสัมปทานป่าไม้ของทั้งสองบริษัทนี้สิ้นสุดลง ที่ดินและอาคารต่างๆ ของทั้งสองบริษัทจึงตกอยู่ในกรรมสิทธิ์ของกรมป่าไม้ โดยหนึ่งในนั้นคือ บ้านหลุยส์
บ้านหลุยส์ เคยเป็นบ้านของ หลุยส์ ที. เลียวโนเวนส์ เป็นนักธุรกิจชาวอังกฤษที่เข้ามาทำสัมปทาน ลูกชายของ แอนนา เลียวโนเวนส์ อาจารย์สอนภาษาอังกฤษของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) เป็นบ้านกึ่งไม้กึ่งปูน หลังคาทรงปั้นหยา สไตล์โคโลเนียล ซึ่งสมัยนั้นถือเป็นบ้านที่หรูหรามาก ก่อสร้างเสร็จปี 2449 ทุกวันนี้มีอายุ 116 ปีแล้ว อย่างไรก็ตาม ด้วยบทบาทขององค์กรเราดูแลเรื่องการปลูกและใช้ประโยชน์จากป่าเศรษฐกิจเป็นหลัก ภายหลังที่องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ของเรารับบ้านหลังนี้มา บ้านจึงถูกปิดไว้มาหลายสิบปีโดยไม่ได้ใช้ประโยชน์ใดๆ
จนภายหลังที่ชาวบ้านในชุมชนท่ามะโอรวมตัวกันจัดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมภายในชุมชน และทางชุมชนเห็นตรงกันว่าน่าจะมีการเปิดบ้านหลังนี้ที่เป็นหนึ่งในมรดกชิ้นสำคัญของยุคสัมปทานค้าไม้ให้ผู้ที่สนใจเข้าชม ความที่องค์กรของเราก็ผูกพันกับผู้คนในชุมชนนี้มาตลอด เราจึงยินดีเปิดบ้านให้โดยไม่คิดค่าใช้จ่ายใดๆ
อันที่จริง องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ก็มีภารกิจที่ต้องทำงานส่งเสริมชุมชนอยู่แล้ว แต่ที่ผ่านมาภารกิจหลักของเราคือการส่งเสริมให้ชาวบ้านร่วมปลูกป่าและทำผลิตภัณฑ์จากไม้ รวมทั้งไม้สักในภาคเหนือ นี่จึงเป็นครั้งแรกที่องค์กรร่วมมือกับชุมชนในรูปแบบของการเปิดบ้านเพื่อการท่องเที่ยว
ผมย้ายมาประจำการที่นี่ปี 2559 ตอนนั้นบ้านได้เปิดสู่สาธารณะในบางวาระบ้างแล้ว และก็มีเครือข่ายลำปางรักษ์เมืองเก่า เข้ามาร่วมหาแนวทางในการบูรณะร่วมกับชุมชน จนมาปี 2563 ที่ทางจังหวัดตัดสินใจสนับสนุนงบประมาณในการบูรณะบ้านใหม่ทั้งหลัง จนทำให้บ้านหลังนี้เปิดตัวอย่างเป็นทางการ ผ่านการจัดการของผู้คนในชุมชน
และเพราะเห็นว่าสถานที่ที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ของเราแห่งนี้ สร้างประโยชน์ในฐานะแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของเมืองได้ ปัจจุบันทางองค์กรของเราเองก็กำลังทำแผนเพื่อการบูรณะสถานที่อย่างยั่งยืนซึ่งอยู่ในระหว่างดำเนินงาน แต่ก็อาจมีความซับซ้อนเล็กน้อย เพราะที่ดินที่บ้านหลังนี้ตั้งอยู่เป็นที่ดินราชพัสดุที่ดูแลโดยกรมธนารักษ์ ขณะที่ตัวอาคารซึ่งมีอายุมากกว่าร้อยปี กรมศิลปากรก็ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน การจะบูรณะบ้านหลังนี้ต่อไป ก็ต้องประสานกับทั้งสองหน่วยงาน
อย่างไรก็ตาม ส่วนตัวผมรู้สึกภูมิใจที่เห็นบ้านหลังนี้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง เพราะมันไม่ใช่แค่บ้านที่เชื่อมร้อยประวัติศาสตร์ของเมืองในยุคหนึ่งเข้ากับวิถีชีวิตของชุมชนในปัจจุบัน แต่ยังเป็นบ้านที่เป็นสัญลักษณ์ของความร่วมมือขององค์กรเรา หน่วยงานระดับจังหวัด และพี่น้องในชุมชนนี้อีกด้วย”
วิมล เจียรรัตนสวัสดิ์
ผู้จัดการส่วนอำนวยการ องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ภาคเหนือบน
“เมืองอาหารปลอดภัยไม่ได้ให้ประโยชน์แค่เฉพาะผู้คนในเขตเทศบาลฯแต่มันสามารถเป็นต้นแบบให้เมืองอื่น ๆ ที่อยากส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้คนได้เช่นกัน” “งานประชุมนานาชาติของสมาคมพืชสวนโลก (AIPH Spring Meeting Green City Conference 2025) ที่เชียงรายเป็นเจ้าภาพเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2568 ที่ผ่านมา เน้นย้ำถึงทิศทางการพัฒนาเมืองสีเขียว…
“ทั้งพื้นที่การเรียนรู้ นโยบายเมืองอาหารปลอดภัย และโรงเรียนสำหรับผู้สูงวัยคือสารตั้งต้นที่จะทำให้เชียงรายเป็นเมืองแห่งสุขภาพ (Wellness City)” “กล่าวอย่างรวบรัด ภารกิจของกองการแพทย์ เทศบาลนครเชียงราย คือการทำให้ประชาชนไม่เจ็บป่วย หรือถ้าป่วยแล้วก็ต้องมีกระบวนการรักษาที่เหมาะสม ครบวงจร ที่นี่เราจึงมีครบทั้งงานส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค การรักษาเมื่อเจ็บป่วย และระบบดูแลต่อเนื่องถึงบ้าน…
“การจะพัฒนาเมือง ไม่ใช่แค่เรื่องสาธารณูปโภคแต่ต้องพุ่งเป้าไปที่พัฒนาคนและไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า การศึกษา” “แม้เทศบาลนครเชียงรายจะเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโกแห่งแรกของไทยในปี 2562 แต่การเตรียมเมืองเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ว่านี้ เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นหลายสิบปี ในอดีต เชียงรายเป็นเมืองที่ห่างไกลความเจริญ ทางเทศบาลฯ เล็งเห็นว่าการจะพัฒนาเมือง ไม่สามารถทำได้แค่การทำให้เมืองมีสาธารณูปโภคครบ แต่ต้องพัฒนาผู้คนที่เป็นหัวใจสำคัญของเมือง และไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า ‘การศึกษา’…
“ถ้าอาหารปลอดภัยเป็นทางเลือกหลักของผู้บริโภคเชียงรายจะเป็นเมืองที่น่าอยู่กว่านี้อีกเยอะ” “นอกจากบทบาทของการพัฒนาชุมชนและสังคมสงเคราะห์ กองสวัสดิการสังคม เทศบาลนครเชียงราย ยังมีกลไกในการส่งเสริมเศรษฐกิจของพี่น้อง 65 ชุมชน ภายในเขตเทศบาลฯ โดยกลไกนี้ครอบคลุมการส่งเสริมสุขภาพ และช่วยดูแลสิ่งแวดล้อมในทางอ้อมด้วยกลไกที่ว่าคือ ‘สหกรณ์นครเชียงราย’ โดยสหกรณ์ฯ นี้เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2560 หลักเราคือการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชน…
“แม่อยากปลูกผักปลอดภัยให้ตัวเองและคนในเมืองกินไม่ใช่ปลูกผักเพื่อส่งขาย แต่คนปลูกไม่กล้ากินเอง” “บ้านป่างิ้ว ตั้งอยู่ละแวกสวนสาธารณะหาดนครเชียงราย เราและชุมชนฮ่องลี่ที่อยู่ข้างเคียงเป็นชุมชนเกษตรที่ปลูกพริก ปลูกผักไปขายตามตลาดมาแต่ไหนแต่ไร กระทั่งราวปี 2548 สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองเชียงราย มาส่งเสริมให้ทำเกษตรปลอดภัย คนในชุมชนก็เห็นด้วย เพราะอยากทำให้สิ่งที่เราปลูกมันกินได้จริง ๆ ไม่ใช่ว่าเกษตรกรปลูกแล้วส่งขาย แต่ไม่กล้าเก็บไว้กินเองเพราะกลัวยาฆ่าแมลงที่ตัวเองใส่…
“วิวเมืองเชียงรายจากสกายวอล์กสวยมาก ๆขณะที่ผืนป่าชุมชนของที่นี่ก็มีความอุดมสมบูรณ์จนไม่น่าเชื่อว่านี่คือป่าที่อยู่ในตัวเมืองเชียงราย” “ก่อนหน้านี้เราเป็นพนักงานบริษัทเอกชนที่ต่างจังหวัด จนเทศบาลนครเชียงรายเขาเปิดสกายวอล์กที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น และหาพนักงานนำชม เราก็เลยกลับมาสมัคร เพราะจะได้กลับมาอยู่บ้านด้วย ตรงนี้มีหอคอยชมวิวอยู่แล้ว แต่เทศบาลฯ อยากทำให้ที่นี่เป็นแหล่งท่องเที่ยว ก็เลยต่อขยายเป็นสกายวอล์กอย่างที่เห็น ซึ่งสุดปลายของมันยังอยู่ใกล้กับต้นยวนผึ้งเก่าแก่ที่มีผึ้งหลวงมาทำรังหลายร้อยรัง รวมถึงยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติบนภูเขา ในป่าชุมชนผืนนี้ จริง…