อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมืองท่องเที่ยวตากอากาศระดับโลก เป็นเมืองสำคัญของประเทศที่มีความพร้อมหลายด้านด้วยต้นทุนสังคม ต้นทุนทางวัฒนธรรม แหล่งเรียนรู้หลากหลายและมีเอกลักษณ์ ผลกระทบจากวิกฤติโรคระบาดไวรัสโคโรน่า 2019 และวิกฤติเศรษฐกิจจากการท่องเที่ยว ส่งผลต่อเศรษฐกิจการดำเนินชีวิตและการเรียนรู้ของประชาชนให้ต้องปรับตัวเข้าสู่โลกยุคชีวิตวิถีใหม่ ซึ่งจะต้องพัฒนาทักษะในศตวรรษที่ 21 โดยเฉพาะทักษะการเรียนรู้ อันเป็นทักษะสำคัญต่อการดำเนินชีวิต ขับเคลื่อนเศรษฐกิจและพัฒนาศักยภาพบุคคล
เทศบาลเมืองหัวหิน หน่วยงานท้องถิ่นที่มีพื้นที่รวม 86.36 ตารางกิโลเมตร คำนึงถึงวิสัยทัศน์เมืองว่า “หัวหินเมืองแห่งความสุข” เล็งเห็นว่า การพัฒนาเมืองแห่งการเรียนรู้ เพื่อประชาชน จะเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้และคุณภาพชีวิตของประชาชนในเขตเทศบาลเมืองหัวหิน ให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์พัฒนาท้องถิ่นที่สร้างการมีส่วนร่วมสู่เมืองแห่งการเรียนรู้ผ่านการส่งเสริมและพัฒนาด้านการท่องเที่ยว โครงสร้างพื้นฐาน เศรษฐกิจ การศึกษา ศาสนา วัฒนธรรม นันทนาการ สาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม สวัสดิการ สังคม ชุมชน คุณภาพชีวิต การบริหารงานและบริการ เพื่อมุ่งส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน จึงเสริมส่งสภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อการเรียนรู้ ตอบสนองการเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21 สร้างโอกาสและความเสมอภาคของคนในสังคม เพื่อลดความเหลื่อมล้ำ กระจายศูนย์กลางความเจริญทางเศรษฐกิจ สังคมและเทคโนโลยี เพิ่มขีดความสามารถของคนในชุมชนท้องถิ่นในการพัฒนาการพึ่งพาตนเองโดยการจัดการตนเองและสมาชิกในกลุ่ม ผ่านกลไกขับเคลื่อนสำคัญชุดหนึ่งคือโครงการวิจัย “การพัฒนาเทศบาลเมืองหัวหินสู่เมืองแห่งการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน” ที่อาศัยพื้นที่นำร่องคือชุมชนพูลสุข ซึ่งเป็นชุมชนดั้งเดิมก่อร่างขึ้นจากชื่อของ ปู่พูล ย่าสุข ตระกูลบุคคลสำคัญที่มีคุณูปการต่อเมืองหัวหินตั้งแต่อดีต มีสถาปัตยกรรมอาคารบ้านเรือนแบบดั้งเดิมผสมผสานสไตล์ยุโรปและร่วมสมัย มีภูมิปัญญาท้องถิ่น และมีพื้นที่เชื่อมโยงกับชายหาดหัวหินที่สวยงาม เพื่อต่อยอดสู่พื้นที่อันเป็นโอกาสในเชิงสาธารณะ และนวัตกรรมการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตของคนในชุมชนเทศบาลเมืองหัวหิน
ชุดโครงการวิจัย “การพัฒนาเทศบาลเมืองหัวหินสู่เมืองแห่งการเรียนรู้ เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตและยกระดับเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน” เข้าไปวิเคราะห์สภาพ ปัญหา อุปสรรค ความต้องการจำเป็นและปัจจัยสนับสนุนการจัดการเรียนรู้ของประชาชนในชุมชนพูลสุข เทศบาลเมืองหัวหิน รวมทั้งสร้างภาคีเครือข่ายคนรุ่นใหม่ร่วมใจพัฒนาเมืองหัวหิน โดยนำผลการวิจัยมาร่วมออกแบบและพัฒนาหลักสูตร พื้นที่การเรียนรู้และนวัตกรรมการเรียนรู้ ผ่านกระบวนการศึกษาท้องถิ่นและความต้องการพัฒนาทักษะการเรียนรู้และศึกษาทุนสังคมและศักยภาพชุมชนพูลสุข อันได้มาซึ่งหลักสูตรการเรียนรู้ ได้แก่ หลักสูตรพัฒนาทักษะใหม่ ประกอบด้วยหลักสูตรท้องถิ่นหัวหินศึกษา หลักสูตรการใช้เครื่องมือออนไลน์เพื่อการสื่อสารสำหรับวัยทำงานและวัยผู้สูงอายุ หลักสูตรอาชีพ ประกอบด้วยหลักสูตรการขายออนไลน์ หลักสูตรสร้างอาชีพจากภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น เปลือกหอยหัวหิน พัดใบตาลหัวหิน และเรือประมงพื้นบ้านจำลอง รวมถึงมีกิจกรรมเดินทอดน่อง ท่องหัวหินถิ่นมนต์ขลัง และกิจกรรมปั่นทอดน่อง ท่องหัวหิน เพื่อเข้าถึงพื้นที่การเรียนรู้เมืองหัวหิน ซึ่งผลการดำเนินงานวิจัย สร้างผลกระทบเชิงนโยบายต่อเทศบาลเมืองหัวหิน ที่ได้นำผลการวิจัยที่เกิดขึ้นไปกำหนดเป็นนโยบายและพัฒนาความเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ครอบครัวชุมชนต่างๆ ในพื้นที่ของเทศบาลเมืองหัวหิน สู่เป้าหมายต่อไปในการเป็นภาคีเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก และนำพาหัวหินบรรลุวิสัยทัศน์ “เมืองแห่งความสุข”
“เมืองอาหารปลอดภัยไม่ได้ให้ประโยชน์แค่เฉพาะผู้คนในเขตเทศบาลฯแต่มันสามารถเป็นต้นแบบให้เมืองอื่น ๆ ที่อยากส่งเสริมคุณภาพชีวิตของผู้คนได้เช่นกัน” “งานประชุมนานาชาติของสมาคมพืชสวนโลก (AIPH Spring Meeting Green City Conference 2025) ที่เชียงรายเป็นเจ้าภาพเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2568 ที่ผ่านมา เน้นย้ำถึงทิศทางการพัฒนาเมืองสีเขียว…
“ทั้งพื้นที่การเรียนรู้ นโยบายเมืองอาหารปลอดภัย และโรงเรียนสำหรับผู้สูงวัยคือสารตั้งต้นที่จะทำให้เชียงรายเป็นเมืองแห่งสุขภาพ (Wellness City)” “กล่าวอย่างรวบรัด ภารกิจของกองการแพทย์ เทศบาลนครเชียงราย คือการทำให้ประชาชนไม่เจ็บป่วย หรือถ้าป่วยแล้วก็ต้องมีกระบวนการรักษาที่เหมาะสม ครบวงจร ที่นี่เราจึงมีครบทั้งงานส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค การรักษาเมื่อเจ็บป่วย และระบบดูแลต่อเนื่องถึงบ้าน…
“การจะพัฒนาเมือง ไม่ใช่แค่เรื่องสาธารณูปโภคแต่ต้องพุ่งเป้าไปที่พัฒนาคนและไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า การศึกษา” “แม้เทศบาลนครเชียงรายจะเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโกแห่งแรกของไทยในปี 2562 แต่การเตรียมเมืองเพื่อบรรลุเป้าหมายที่ว่านี้ เกิดขึ้นก่อนหน้านั้นหลายสิบปี ในอดีต เชียงรายเป็นเมืองที่ห่างไกลความเจริญ ทางเทศบาลฯ เล็งเห็นว่าการจะพัฒนาเมือง ไม่สามารถทำได้แค่การทำให้เมืองมีสาธารณูปโภคครบ แต่ต้องพัฒนาผู้คนที่เป็นหัวใจสำคัญของเมือง และไม่มีเครื่องมือไหนจะพัฒนาคนได้ดีไปกว่า ‘การศึกษา’…
“ถ้าอาหารปลอดภัยเป็นทางเลือกหลักของผู้บริโภคเชียงรายจะเป็นเมืองที่น่าอยู่กว่านี้อีกเยอะ” “นอกจากบทบาทของการพัฒนาชุมชนและสังคมสงเคราะห์ กองสวัสดิการสังคม เทศบาลนครเชียงราย ยังมีกลไกในการส่งเสริมเศรษฐกิจของพี่น้อง 65 ชุมชน ภายในเขตเทศบาลฯ โดยกลไกนี้ครอบคลุมการส่งเสริมสุขภาพ และช่วยดูแลสิ่งแวดล้อมในทางอ้อมด้วยกลไกที่ว่าคือ ‘สหกรณ์นครเชียงราย’ โดยสหกรณ์ฯ นี้เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2560 หลักเราคือการสนับสนุนเศรษฐกิจชุมชน…
“แม่อยากปลูกผักปลอดภัยให้ตัวเองและคนในเมืองกินไม่ใช่ปลูกผักเพื่อส่งขาย แต่คนปลูกไม่กล้ากินเอง” “บ้านป่างิ้ว ตั้งอยู่ละแวกสวนสาธารณะหาดนครเชียงราย เราและชุมชนฮ่องลี่ที่อยู่ข้างเคียงเป็นชุมชนเกษตรที่ปลูกพริก ปลูกผักไปขายตามตลาดมาแต่ไหนแต่ไร กระทั่งราวปี 2548 สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองเชียงราย มาส่งเสริมให้ทำเกษตรปลอดภัย คนในชุมชนก็เห็นด้วย เพราะอยากทำให้สิ่งที่เราปลูกมันกินได้จริง ๆ ไม่ใช่ว่าเกษตรกรปลูกแล้วส่งขาย แต่ไม่กล้าเก็บไว้กินเองเพราะกลัวยาฆ่าแมลงที่ตัวเองใส่…
“วิวเมืองเชียงรายจากสกายวอล์กสวยมาก ๆขณะที่ผืนป่าชุมชนของที่นี่ก็มีความอุดมสมบูรณ์จนไม่น่าเชื่อว่านี่คือป่าที่อยู่ในตัวเมืองเชียงราย” “ก่อนหน้านี้เราเป็นพนักงานบริษัทเอกชนที่ต่างจังหวัด จนเทศบาลนครเชียงรายเขาเปิดสกายวอล์กที่ศูนย์การเรียนรู้ชุมชนดอยสะเก็น และหาพนักงานนำชม เราก็เลยกลับมาสมัคร เพราะจะได้กลับมาอยู่บ้านด้วย ตรงนี้มีหอคอยชมวิวอยู่แล้ว แต่เทศบาลฯ อยากทำให้ที่นี่เป็นแหล่งท่องเที่ยว ก็เลยต่อขยายเป็นสกายวอล์กอย่างที่เห็น ซึ่งสุดปลายของมันยังอยู่ใกล้กับต้นยวนผึ้งเก่าแก่ที่มีผึ้งหลวงมาทำรังหลายร้อยรัง รวมถึงยังมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติบนภูเขา ในป่าชุมชนผืนนี้ จริง…