“แม่เรียนทอผ้ามาจากแม่ (คุณยายซ้อน กำลังหาญ) และพี่สาว (ทองอยู่ กำลังหาญ) แม่ของแม่มีลูก 5 คน ลูกชาย 2 ลูกสาว 3 โดยลูกสาว 3 คนของบ้านจะทอผ้าเป็นทุกคน เพราะเกิดมาก็เห็นแม่ทอผ้าอยู่ใต้ถุนบ้านแล้ว ลูกๆ หลานๆ ที่เป็นผู้หญิงครอบครัวนี้ จะถูกจับมาฝึกทอผ้ากันทุกคน
ชุมชนคูบัวที่แม่อยู่เป็นคนไทยวน เราจึงพูดคำเมือง สำเนียงคล้ายๆ คนเชียงใหม่ แต่คนที่นี่จะไม่มีคำว่า ‘เจ้า’ ต่อท้าย ผู้หญิงชุมชนนี้เกือบทั้งหมดทอผ้าเป็น ตอนแม่โตขึ้นมาหน่อย ยายซ้อนก็ตั้งกลุ่มทอผ้าตีนจก ในช่วงหลังๆ บ้านเราเป็นบ้านไม่กี่หลังในชุมชนนี้ที่ทอผ้าซิ่นตีนจกได้ บ้านอื่นๆ ส่วนใหญ่เขาจะทอผ้าทั่วไป เพราะทำง่ายและขายได้ถูกกว่า แต่ยายซ้อนจะเน้นผ้าตีนจกเป็นหลัก
ตอนแรกแม่ไม่ได้มาช่วยทอที่บ้าน ก็ไปทำงานโรงงานทอผ้า และเป็นช่างเสริมสวย จนแต่งงานก็หันมาทำนาเป็นหลัก สลับกับการทอผ้าที่บ้าน
ยายทองอยู่ พี่สาวแม่จะเป็นคนรับช่วงต่อจากยายซ้อน ยายทองอยู่ปีนี้อายุ 92 ปี อายุมากกว่าแม่ 10 ปี เป็นคนที่สอนแม่ทอผ้า และเราก็ทอมาด้วยกันที่ใต้ถุนบ้านหลังนี้ตั้งแต่ยังสาว ยายทองอยู่เพิ่งเสียชีวิตไปสองสามวันนี้เอง ยังเสียใจไม่หาย เห็นกันอยู่ทุกวัน ตอนนี้รุ่นแม่ก็เหลือแม่คนเดียวแล้ว
เส้นด้ายที่แม่ใช้ทอผ้าทำจากฝ้ายที่เราปลูกเอง และเราก็เอาฝ้ายมาปั่นเป็นเส้นด้าย และนำไปย้อม แม่จำได้ว่าสมัยยายซ้อนยังอยู่ เวลานั่งปั่นด้าย แกจะชอบเล่าเรื่องในอดีต สมัยก่อนแกจะคำนวนจำนวนผ้าที่ทอ และก็ปลูกต้นฝ้ายให้ครอบคลุมจำนวนด้ายที่ต้องการ โดยปลูกไว้รอบบ้าน และบางส่วนปลูกตรงที่นาหลังการดำนาเสร็จ และก็ย้อมด้ายด้วยสีธรรมชาติที่หาได้แถวนี้
การทอผ้าลายจกนี่ซับซ้อนมากนะ เส้นยืนเป็นฝ้าย จกด้วยไหม และหุ้มด้วยฝ้าย ทำเป็นลวดลาย แม้แม่จะเรียนทอผ้ามาตั้งแต่เด็ก แต่เพิ่งมาเริ่มเรียนทอผ้าลายจกตอนโตแล้ว มาเรียนได้สัปดาห์เดียวกับแม่และยายทองอยู่ เราก็ท้อ ทำไมยากจัง แต่พอเห็นคนอื่นๆ ทอได้ เราก็บอกกับตัวเองว่าต้องทอให้ได้ ก็เริ่มตั้งใจจนเป็นเอง
ทุกวันนี้แม่อายุมากแล้ว ผ้าหนึ่งผืนจึงทอได้ช้า บางผืนอาจใช้เวลาสองเดือน เพราะแม่ทอใต้ถุนบ้าน วันไหนฝนตกหนัก ฝนสาดเข้ามาก็ทอไม่ได้ หรือตกค่ำ แสงสว่างไม่พอ ยุงก็เยอะ เราเลยทอตอนกลางคืนไม่ได้ ก็จะทอเฉพาะช่วงเช้ากับกลางวัน ทอเรื่อยๆ เพราะมีคนสั่งตลอด บางผืนที่ไม่มีออเดอร์ แม่ทอเก็บไว้ สักพักก็จะมีคนขับรถมาหาซื้ออยู่ตลอด
ก็เหมือนบ้านอื่นๆ ที่เรียนทอผ้าต่อๆ กันมาจากผู้ใหญ่ ยายซ้อนเรียนทอผ้ามาจากคุณยายของแม่ และยายซ้อนก็ส่งต่อให้ยายทองอยู่และแม่ แม่ไม่รู้หรอกว่าไทยวนที่บ้านคูบัวแตกต่างจากบ้านอื่นๆ อย่างไร แต่ถ้าตามที่นักวิชาการเขาบอกมาว่าคนไทยวนที่นี่อยู่กันมาสองร้อยกว่าปี การทอผ้าที่หมู่บ้านเราก็น่าจะมีอายุมากกว่านั้น แม่ก็ภูมิใจนะที่ได้มีส่วนในการสืบสาน และส่งต่อมรดกนี้ให้ลูกสาว ทุกวันนี้ลูกสาวแม่มีครอบครัวอยู่กรุงเทพฯ แต่เขาก็เอาทักษะการทอผ้าไปพัฒนาต่อเป็นการทออีกรูปแบบหนึ่ง ทอขายได้ราคาดีเลย”
พิมพ์ ชมพูเทศ
กลุ่มทอผ้าจกคุณยายซ้อน กำลังหาญ บ้านคูบัว อำเภอเมือง ราชบุรี
WeCitizens ชวนผู้อ่านเรียนรู้เมืองแก่งคอย เมืองประวัติศาสตร์ที่มีบาดแผลจากสงครามโลกครั้งที่ 2 แต่ในวันนี้ แก่งคอยเปลี่ยนบาดแผลแห่งประวัติศาสตร์เป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตอ่านความคิด วิถีชีวิตผู้คนแก่งคอยได้ที่ WeCitizens : เสียงแก่งคอย, สระบุรี - WeCitizens Flip PDF…
WeCitizens ชวนผู้อ่านเดินทางไปจังหวัดนครสวรรค์ เมืองที่อยู่กึ่งกลางระหว่างภาคเหนือและภาคกลาง เมืองที่เป็นจุดเปลี่ยนถ่ายการเดินทางทางน้ำในอดีต นครสวรรค์จึงเป็นเมืองสำคัญอีกเมืองหนึ่งในฐานะของเมืองที่เป็นศูนย์กลาง (Hub) ทั้งด้านการค้า การคมนาคม และนำมาซึ่งความหลากหลายทางวัฒนธรรมของผู้คนหลากหลายกลุ่ม โดยเฉพาะชาวจีนโพ้นทะเล E-book ฉบับเสียงนครสวรรค์ฉบับนี้ จะพาผู้อ่านทุกคนไปเรียนรู้วิถีชีวิตของชาวนครสวรรค์ วัฒนธรรมชาวจีนและเทศกาลตรุษจีนที่มีชื่อเสียงโด่งดังในระดับประเทศและนานาชาติ และไปฟังเสียงผู้คนชาวนครสวรรค์ที่มองบ้านเมืองของตนเองตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน…
นอกจากจะถูกจดจำจากเพลงดังที่มีชื่อเดียวกับชื่ออำเภอของ ก้าน แก้วสุพรรณ และเพลงฮิตของคาราบาว ซึ่งสื่อถึงที่มาของชื่อ ‘แก่งคอย’ อย่าง ‘แร้งคอย’ หากไม่ใช่คนในพื้นที่ อาจนึกภาพไม่ออกว่าอำเภอของจังหวัดสระบุรีที่เป็นปากทางขึ้นอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่และประตูสู่ภาคอีสาน มีความสำคัญอย่างไร? ไม่เพียงเป็นเมืองท่าที่สำคัญในการขนส่งสินค้าผ่านแม่น้ำป่าสักและทางรถไฟ อำเภอแก่งคอย ยังเป็นจุดเริ่มต้น (ต่อจากอำเภอเมืองสระบุรี)…
เพราะเมือง คือ ผู้คน และผู้คน คือ ตัวแปรสำคัญที่สุดในการพัฒนาเมือง ความเจริญงอกงามทางวัฒนธรรมหรือการเติบโตทางเศรษฐกิจ และมาตรฐานคุณภาพชีวิต จึงขึ้นอยู่กับศักยภาพ ความสามารถ และความร่วมมือร่วมใจของคนในเมืองเป็นฐานสำคัญ กว่าทศวรรษที่ ‘ขอนแก่นโมเดล’ เป็นโมเดลการพัฒนาเมืองที่ได้รับการยอมรับ และพูดถึงในฐานะแนวคิดและปฏิบัติการการพัฒนาเมืองที่ก้าวหน้ามากที่สุด…
เมืองขอนแก่น ผู้คน กับการเรียนรู้เพื่อก้าวต่อไป ไม่มีภูเขา ไม่มีแม่น้ำสายใหญ่ อยู่ไกลโพ้นจากชายทะเล แหล่งท่องเที่ยวมีชื่อ หรือทรัพยากรธรรมชาติสำคัญก็น้อยนิด แต่มีคนที่เอาจริงเอาจังกับการพัฒนาเมืองกลุ่มใหญ่ที่กล้าคิดกล้าฝัน พยายามทำทุกลู่ให้ความหวังเป็นจริงได้ นี่คือปัจจัยที่ทำให้ช่วงเวลาเพียงกึงศตวรรษนำพาเมืองขอนแก่น เติบโตได้อย่างก้าวกระโดด ‘ผู้คน และความร่วมมือ…
“เมื่อพูดถึงเรื่องเมืองแห่งการเรียนรู้ หรือ Learning City ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับหน้าที่รับผิดชอบของเทศบาลนครขอนแก่น เราดำเนินงานตามวิสัยทัศน์ที่ว่า ‘พัฒนาเมืองสู่สากล สร้างสังคมแห่งความสุข’ การที่เมืองจะพัฒนาได้และสร้างสังคมที่เป็นสุข ต้องเริ่มที่ ‘คน’ คนที่เป็นกำลังสำคัญในการร่วมกันพัฒนาเมือง ยกตัวอย่างในกรณีที่เปรียบเทียบง่าย ๆ เช่น ถ้าเราจะพัฒนาขอนแก่นเป็นเมือง…